METODA WERONIKI SHERBORNE - ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE
Główne cele metody W. Sherborne to zaspokajanie:
-potrzeby ruchu,
-potrzeby odprężenia,
-potrzeby ekspresji,
-potrzeby tworzenia.
Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch:
-świadomości własnego ciała i usprawnienia ruchowego,
-świadomość przestrzeni i działania w niej,
-dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu.
Zatem metoda W.Sherborne daje możliwość:
- wytworzenia pozytywnych więzi między dzieckiem a rodzicem, oraz między samymi dziećmi (zajęcia odbywają się w parach rodzic-dziecko lub dziecko-dziecko np. starsze i młodsze, bardziej sprawne i mniej sprawne ruchowo)
- przestrzegania zasad, reguł panujących na zajęciach;
- kształtowania umiejętności odczuwania przyjemności z ciszy i relaksu;
- rozładowania napięć z całego dnia pracy, poprzez zabawę i związane z tym pozytywne emocje,
- uświadomienia rodzicom, opiekunom roli ruchu oraz wspólnej zabawy dla umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych przez ich dzieci;
- utrwalania części ciała oraz stronności;
- wykształcenia umiejętności naśladownictwa;
- kształtowania umiejętności nawiązywania kontaktów interpersonalnych
- kształtowanae umiejętności wspólnego bawienia się;
- kształtowania orientacji w schemacie swego ciała oraz w przestrzeni;
- poznawania, nazywania, identyfikowania części ciała;
- motywowania do komunikowania się;
Powyższe cele są realizowane poprzez różne kategorie ruchu pojawiające się na każdych zajęciach:
1.RUCH PROWADZĄCY DO POZNANIA WŁASNEGO CIAŁA
Ten rodzaj ruchu pozwala na stopniowe poznanie poszczególnych części ciała. Szczególna wagę przywiązuje się do stóp, kolan, nóg i bioder, ponieważ na nich opiera się ciężar ciała i są łącznikiem pomiędzy człowiekiem, a podłożem (ziemią). Kontrola tych części ciała jest warunkiem utrzymania równowagi. Poznanie własnego ciała i kontrola nad jego ruchami prowadzi do ukształtowania się własnej tożsamości- wyodrębniania własnego ,,ja" od otoczenia ,,nie ja".
2.RUCH KSZTAŁTUJĄCY ZWIĄZEK JEDNOSTKI Z OTOCZENIEM FIZYCZNYM
Ta kategoria ma na celu wykształcenie orientacji w przestrzeni, aby mógł wytworzyć się związek między człowiekiem a otoczeniem. Te czynności ruchowe pozostają w ścisłym związku z działaniami ruchowymi poprzedniej kategorii. Zasadnicze działania ruchowe odbywają się jak najniżej np. na podłodze, co prowadzi do wytworzenia kontaktu z podstawą i daje poczucie stabilności. Inne formy ruchu zmierzają do tego, aby człowiek czuł się swobodnie w otaczającej go przestrzeni, aby się jej nie obawiał. Nieumiejętność korzystania z ,,wolności w przestrzeni" prowadzi do zahamowań, poczucia zagrożenia, niechęci do nowych sytuacji, zamykania się w sobie i usztywniania swoich zachowań, a w konsekwencji do izolacji od otoczenia.
3.RUCH WIODĄCY DO WYTWORZENIA SIĘ ZWIĄZKU Z DRUGIM CZŁOWIEKIEM
Ten rodzaj ruchu sprzyja wytworzeniu się zaufania do drugiego człowieka i na tej podstawie budowanie związku z drugim człowiekiem. Zasadniczym celem jest zachęcanie uczestników do nawiązywania pozytywnych i znaczących kontaktów z innymi osobami na drodze zabaw ruchowych.
Wyróżnia się trzy rodzaje ruchu, które pojawiają się każdorazowo na zajęciach:
- ruch ,,z" (witch), czyli takie ćwiczenia ruchowe, z których jeden z partnerów jest bierny, drugi zaś aktywny i opiekuńczy względem niego. Wymaga to ze strony aktywnego partnera zrozumienia potrzeb i możliwości drugiej osoby, a ze strony pasywnego partnera całkowitego zaufania do osoby aktywnej. W fazie ćwiczeń ruchowych ,,z" buduje się wzajemne zaufanie i zrozumienie przy pełnieniu odmiennych, uzupełniających się ról.
- ruch ,,przeciwko"(against), te ćwiczenia ruchowe mają na celu uświadomienie uczestnikom ich własnej siły przy współdziałaniu z partnerem. Powinny być pozbawione agresji, najlepiej, gdy nie ma konkurencji. Osoby pracujące w parze powinny na zmianę przyjmować rolę aktywną (atakującą) i bierną (broniącą się). Partner, który broni się, daje osobie atakującej możliwość wypróbowania swojej siły. Jego reakcja obronna uzależniona jest od natężenia ataku. W końcowej fazie może pozwolić na zwycięstwo ,,atakującego" partnera. Ćwiczenia ,,przeciwko"umożliwiają dzieciom poznanie własnych i cudzych sposobów reagowania, uczą radzenia sobie w sytuacji konfliktu, uświadamiają emocje, co pozwala kontrolować własne emocje i zachowania. Tak zwane zabawy pseudoagresywne odblokowują aktywność i torują drogę do bliskich i przyjaznych kontaktów z drugim człowiekiem.
- ruch ,,razem" (shared) to takie ćwiczenia ruchowe, które wymagają jednakowego zaangażowania partnerów. Ćwiczenia te prowadzą do wytworzenia się harmonii i równowagi. Udział w nich wymaga wzajemnego zaufania, zrozumienia, współpracy i równego wkładu fizycznego, co jest warunkiem osiągnięcia sukcesu.
4.RUCH PROWADZĄCY DO WSPÓŁDZIAŁANIA W GRUPIE
Można te czynności ruchowe zakwalifikować do kategorii ruchu ,,z", ,,przeciwko" i ,,razem". Różnica polega na liczbie osób biorących udział w ćwiczeniach, gdyż wykonuje się je w trójkach, a następnie z całą grupą (powyżej trzech osób). W ćwiczeniach ruchowych ,,z" dwie osoby mogą zajmować się trzecią, opiekować się nią. W ćwiczeniach ,,przeciwko" kilka osób atakuje jedną, co stosuje się w sytuacjach, gdy jeden z członków grupy jest silniejszy lub cięższy niż pozostali. W ćwiczeniach ,,razem" współdziała kilka osób. Celem ćwiczeń grupowych jest zaangażowanie wszystkich uczestników w aktywność ruchową, we współdziałanie ze sobą. Można tu już mówić o współpracy.
5.RUCH KREATYWNY
Cechami tego typu ruchu jest spontaniczność, kreatywność i swoboda. Na każdych zajęciach bierze się pod uwagę pomysłowość dzieci i w niektórych momentach można odejść od schematu ćwiczeń uwzględnionego w scenariuszu zajęć.
W programie zajęć i ich planowaniu należy:
- być świadomym celu oraz zdawać sobie sprawę, że w czasie jego realizacji mogą pojawić się zachowania, które nie są przez nas przewidziane (zarówno te pozytywne jak i negatywne- należy uważać na to, co się dzieje z innymi i nami samymi),
- wziąć pod uwagę, że zajęcia te mają pomóc dzieciom w poznaniu siebie, w zdobyciu do siebie zaufania, w poznaniu innych i nauczeniu się ufania im, a dalej, poprzez nabieranie pewności siebie i wiary we własne możliwości, w nauczeniu się aktywnego i twórczego życia,
- pamiętać, że do dyspozycji mamy ruch i możliwość bliskiego, fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem,
- pamiętać o obowiązujących zasadach, którymi powinna się kierować osoba prowadząca, a są to:
- uczestnictwo w zajęciach jest dobrowolne, możesz dziecko zachęcać, dodawać mu odwagi, ale nie zmuszać,
- nawiąż kontakt z każdym dzieckiem ( kontakt wzrokowy),
- zajęcia powinny być dla dzieci przyjemne i dawać możliwość przeżywania radości z aktywności ruchowej, kontaktu z innymi ludźmi, satysfakcji z pokonania trudności i lęków, z poczucia większej sprawności fizycznej,
- bierz udział w każdych ćwiczeniach,
- w czasie zajęć ściśle przestrzegaj praw dziecka do swobodnej, własnej decyzji miało poczucie kontroli nad sytuacją i autonomii,
- zauważaj i stymuluj aktywność dziecka, daj mu szansę na twórcze działanie,
- miej poczucie humoru,
- nie krytykuj dziecka,
- chwal dziecko nie tylko za efekt, ale także za jego starania i wysiłek oraz za każde nowe osiągnięcie,
- unikaj stwarzania sytuacji rywalizacyjnej,
- rozszerzaj stopniowo krąg doświadczeń społecznych dziecka (najpierw ćwiczenia w parach, potem w trójkach, czwórkach i z całą grupą),
- większość ćwiczeń, szczególnie początkowych, prowadź na poziomie podłogi,
- zaczynaj od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniając,
- zmniejszaj udział swojej inicjatywy na rzecz coraz aktywniejszego udziału dziecka w kształtowaniu programu zajęć,
- ucz dzieci zarówno używania siły, jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby,
- zadbaj o to, aby dziecko znalazło się także w pozycji dominującej (poprzez zmianę ról),
- zaplanuj tak początek ćwiczeń, aby zawierały propozycje ćwiczeń, spotkań dających poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu,
- na zakończenie ćwiczeń zaproponuj ćwiczenia wyciszające, uspokajające.
Opracowano na podstawie: Marta Bogdanowicz, Dariusz Okrzesik: Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne;
mgr Marzena Dobek-pedagog, logopeda.