Sygnały ostrzegawcze zachowań samobójczych
Informacje dla rodziców, nauczycieli i wychowawców
Celem niniejszego opracowania jest dostarczenie rodzicom i osobom zajmującym się zawodowo pracą z młodzieżą praktycznych informacji dotyczących rozpoznawania sygnałów ryzyka pojawienia się myśli i zachowań samobójczych.
Samobójczy krok rzadko podejmuje się pod wpływem chwili. W ostatnich dniach i godzinach przed samobójstwem pojawiają się sygnały ostrzegawcze. Wśród nich wyróżnia się zarówno komunikaty słowne, zachowania jak i czynniki sytuacyjne.
Najbardziej widocznymi i niepokojącymi sygnałami ostrzegawczymi są wzmianki o samobójstwie polegające na otwartym werbalizowaniu typu: "Nie mogę tak dłużej", "Mam zamiar z tym skończyć" czy też "Chcę umrzeć". Tego typu uwag nie powinno się lekceważyć. Jednakże należy być także wyczulonym na wszelkiego typu aluzje: "Nic nie ma już sensu", "Wolałbym się nigdy nie urodzić", "Niedługo nie będę sprawiać ci kłopotów". W wypowiedziach osoby zagrożonej samobójstwem mogą pojawiać się także wypowiedzi dziwaczne o niejasnej treści, nierzadko zawierające element "czarnego humoru" typu: żarty i dowcipkowanie o śmierci, pogrzebach, samobójstwach.
Zachowaniami ostrzegawczymi są natomiast: porządkowanie swoich spraw, rozdawanie ulubionych rzeczy, generalne porządki w pokoju, biurku, wyrzucanie niepotrzebnych rzeczy, pisanie listu pożegnalnego, zmiana nawyków związanych ze snem i jedzeniem (nagłe chudnięcie lub przybieranie na wadze), unikanie przyjaciół, kolegów i rodziny, wycofywanie się z dotychczasowej aktywności (brak energii, wzmożona senność lub bezsenność), brak dbałości o wygląd zewnętrzny, złowieszczy spokój (po okresie niepewności człowiek wie, co zrobić, postanowił, że samobójstwo rozwiąże jego problemy), zbieranie informacji na temat sposobów popełnienia samobójstwa, odwiedzanie stron internetowych poświęconych tej tematyce, gromadzenie niezbędnych akcesoriów- ostrych narzędzi, leków, odpowiedniego sznura, pisanie wierszy i opowiadań o tematyce śmierci i samobójstwa.
Wśród sytuacyjnych znaków ostrzegawczych wyróżnia się: izolację społeczną, brak przyjaciół, odrzucenie przez grupę rówieśniczą, dotkliwą samotność, podejmowanie lekkomyślnych zachowań, nadużywanie alkoholu, leków lub sięganie po środki psychoaktywne, pojawienie się objawów zaburzeń psychicznych (np. omamów słuchowych nakazujących odebranie sobie życia), przeżycie nieszczęśliwej miłości z którą osoba wiązała duże nadzieje, skłonność do perfekcjonizmu, nadmiernie krytyczny stosunek wobec siebie.
Powyższa lista nie wyczerpuje sygnałów świadczących o tym, że ktoś myśli o samobójstwie. Oczywiście w większości przypadków, wymienione sytuacje nie kończą się samobójstwem. Jednak im więcej oznak występuje u danej osoby, tym większe ryzyko, że może ona targnąć się na swoje życie.
Szczególnym wsparciem i uwagą należy objąć zwłaszcza osoby, którzy przeżywają lub doświadczyły w przeszłości:
- sytuacji przemocy przemocy bądź samobójstwa w rodzinie,
- przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej,
- cyberprzemocy,
- śmierci przyjaciela lub członka rodziny,
- rozpadu rodziny (separacja bądź rozwód rodziców),
- licznych kłopotów z nauką, niepowodzeń edukacyjnych, zbliżających się egzaminów, ogłoszenia wyników egzaminów,
- konfliktu z prawem, zbliżającego się procesu sądowego,
- wcześniejszych prób samobójczych.
Ryzyko pojawienia się zachowań samobójczych u młodzieży może wzrastać w sytuacjach popełnienia samobójstwa przez osobę z grupy rówieśniczej w klasie, szkole lub okolicy. Może pojawić się wówczas u innych tzw. samobójstwo naśladowcze. Stąd tak ważne jest nie lekceważenie nawet drobnych czy też pozornie nieistotnych zwiastunów sugerujących zamiar popełnienia samobójstwa.
Nie trzeba być profesjonalistą, żeby pomóc. Większość niedoszłych samobójców zawdzięcza życie osobom, którzy ich wysłuchali, okazali im pomoc i zainteresowanie.
Jeśli niepokoisz się o kogoś z Twojego otoczenia, przeczytaj koniecznie informacje na stronie jak pomóc
Źródło: http://www.befrienders.org/int/polish/index.asp?PageURL=warningSigns.php
